پیچ و مهره
پنو ماتیک
هیدرولیک
بست فلزی
شعبه قم
به گزارش بازرگانی سلیمانی؛ آیا می‌دانید دو دستگاه اهم متر و مولتی متر با یکدیگر فرق دارند؟ از تفاوت آنها آگاه هستید؟ هیچ می‌دانید هر کدام برای چه کارهایی مناسب اند؟ احتمالا شما هم گاهی اوقات برای یک دستگاه مولتی متر، نام «اهم متر» را هم شنیده باشید. بسیاری از افراد فکر می‌کنند این دو ابزار یکسان هستند و اهم متر همان مولتی متر است؛ در حالی که اینطور نیست!
امروزه مولتی مترها ابزارهای عمومی‌تر و بسیار پرکاربردی در اکثر مصارف شخصی و کارگاه تعمیرات هستند؛ حال آنکه یک اهم متر مصرف کمتر اما کاربری تخصصی‌تر دارد و تنها برای برخی مشاغل و گروه محدودی از تولید کنندگان و تعمیرکاران قطعات الکترونیکی مناسب است.
مولتی متر چیست؟
مولتی متر برای بیشتر افراد فنی یک ابزار آشناست. وسیله‌ای چندکاره که برای اندازه‌گیری پارامترهای الکتریکی مختلف از جمله ولتاژ، جریان، مقاومت و در برخی مدل‌های پیشرفته‌تر نیز برای اندازه گیری ظرفیت خازن، فرکانس، پیوستگی جریان، تست دیود، ترانزیستور و… مورد استفاده قرار می‌گیرد. در واقع، یک مولتی متر، قابلیت انجام سنجش چندین ابزار اندازه‌گیری را در یک دستگاه واحد دارد.
انواع مولتی متر
مولتی مترها را می‌توان به دو دسته اصلی تقسیم کرد:
-مولتی متر آنالوگ:
این نوع مولتی متر از عقربه برای نمایش مقدار اندازه‌گیری بر روی صفحه مدرج استفاده می‌کند. مولتی متر آنالوگ یا عقربه‌ای به دلیل دقت کمتر، خطای محاسبه و خوانش بیشتر نسبت به دیجیتال، و ضعیف‌‌تر بودن عملکرد، این روزها بسیار کمتر استفاده می‌شود.
-مولتی متر دیجیتال:
مولتی مترهای دیجیتال مقادیر اندازه‌گیری شده را به صورت عددی و دقیق بر روی یک نمایشگر LCD یا صفحه LED سگمنتی نمایش می‌دهند. این نوع مولتی متر ویژگی‌های بیشتری نسبت به مولتی متر آنالوگ دارد و قادر به اندازه گیری پارامترهای بیشتری است. از طرفی به لطف نمایشگر دیجیتال آن، عدد اندازه گیری شده به راحتی قابل خواندن بوده و خطای آن بسیار کمتر است. در مولتی مترهای دیجیتال رنج پارامتر مورد نظر یا باید دستی انتخاب شود یا در صورت اتورنج بودن دستگاه به طور خودکار انتخاب می‌شود.
کاربردهای مولتی متر
مولتی متر به دلیل قابلیت اندازه‌گیری پارامترهای الکتریکی مختلف، ابزاری بسیار پرکاربرد برای موارد زیر است:
- عیب‌یابی مدارهای الکتریکی و الکترونیکی در نصب و تعمیرات (شبکه، سانترال، تابلو برق، لوازم دیجیتال، کیت های الکترونیکی و…)
- نصب، راه‌اندازی و تست تجهیزات الکتریکی (سیم کشی، کابل کشی، تست شبکه برق، تست میزان جریان کشی، تست منبع تغذیه و…)
- تعمیرات انواع لوازم الکترونیکی و برق
- پروژه‌های آموزشی و یادگیری رشته و علم الکترونیک و برق (کارگاه های دانشگاهی، آموزشگاه ها و…)
اهم متر چیست؟
اهم متر دستگاهی تخصصی است که به طور خاص و انحصاری برای اندازه‌گیری مقاومت طراحی شده است. اگر چه مولتی مترها هم مقاومت را در رنج های مختلف اندازه می‌گیرند، اما اهم مترها به طور ویژه برای «اندازه‌گیری و تست سریع» و بدون اتلاف وقت «خارج از مدار یا داخل مدار» در برخی مشاغل ساخته می‌شوند و هر کدام از مدل‌های آن ظرفیت و دامنه محاسبه محدودی دارد.
یک اهم متر ساختمان ساده‌ای دارد؛ معمولا این دستگاه تنها شامل یک نمایشگر عقربه ای یا دیجیتال، ۲ فیش اتصال، ۱ کلید تست و ۱ کلید تنظیم بوده و بر روی آن خبری از کلید سلکتور، کلیدهای گوناگون و یا تنظیمات پیچیده نخواهد بود.
اهم متر یک وسیله عمومی نیست! بلکه در ساخت و تولید مدارها و کیت های الکترونیکی برای ابزارها یا شبکه‌های مختلف، برای آزمایش صحت و تست چندین مقاومت، کم و اضافه کردن مقاومت به مدار و… استفاده می‌گردد.
نکته دیگر اینکه اهم مترها نه در بازه‌های بزرگ و وسیع، بلکه به طور جداگانه و در مدل‌های اختصاصی رنج و بازه محدود و مخصوص به خود تولید می‌شوند؛ مثلا یک دستگاه اهم متر ممکن است تنها بتواند یک یا دو سطح از میزان اهم یعنی میکرو اهم (μΩ)، میلی اهم (mΩ)، اهم(Ω)، کیلو اهم(KΩ) و مگا اهم (MΩ) را اندازه گیری کند. به عنوان مثال، ممکن است یک اهم متر فوق دقیق و حساس، تنها توان تشخیص و تست ظرفیت مقاومت بین ۰ تا ۲۵ اهم را داشته باشد!
انواع اهم متر
همانطور که اشاره شد اهم متر هم مثل مولتی متر، هم صورت آنالوگ (عقربه ای) و هم دیجیتال ساخته می‌شود؛ اما جالب اینجاست که بدانید برخلاف مولتی متر، در اهم مترها نوع آنالوگ به دلیل کارکرد سریع و ساده و البته قیمت پایینتر، محبوب تر است! اما در هر دو نوع آنالوگ و دیجیتال، به دلیل مکانیزم اندازه گیری مقاومت و نیاز کاربران در شرایط و مشاغل مختلف، انواع اهم متر ساخته می‌شوند که به طور مختصر به آنها اشاره می‌کنیم.
اهم متر شنت (موازی):
اهم متر مدار موازی یا شانت Shunt Type Ohmmeter دستگاهی فوق حساس با دامنه اندازه گیری اهم بسیار محدود است. این تیپ اهم متر از یک مدار داخلی تست و سنجش مقاومت به صورت اتصال موازی (پارالل) استفاده می‌کند و برای محاسبه مقاومت‌های با ظرفیت خیلی پایین و ظریف مورد استفاده دارد. دامنه اندازه گیری اهم متر شنت بین میکرو اهم، میلی اهم تا نهایتا اهم ساخته می‌شود و این مدل دارای یک نمایشگر محدود و کوچک با اعداد مشخص و مقدار ۰ تا بینهایت است.
اهم متر سری:
دستگاه اهم متر سری به انگلیسی Series Type Ohmmeter همانطور که از نامش پیداست، در ساختار خود بجای یک مدار موازی، از اتصال سری بهره برده است. از این مدل برای مقاومت های با ظرفیت متوسط رو به بالا استفاده می‌گردد. یک اهم متر سری ممکن است بازه ۱۰۰۰ اهم (۱ کیلو اهم) تا ۲۵۰ کیلو اهم و یا بازه مگا اهم را اندازه گیری کند. در نمایشگر این مدل نیز مقادیر «صفر ۰» و بینهایت «∞» درج شده‌اند که حین کار، در صورت داشتن ماکزیمم مقاومت، نمایش جریان عبوری ۰ بوده و در صورت کمترین مقاومت، نداشتن مقاومت در مدار و یا باز بودن انتهای خروجی مدار، جریان عبوری به اندازه ماکزیمم و بینهایت نشان داده می‌شود.
اهم متری مولتی رنج:
در ساخت این اهم متر به نوعی از ترکیب دو مدل دیگر استفاده شده و دستگاه را برای محدوده بیشتری از تست و اندازه گیری مقاومت‌ها آماده می‌کند. اهم متری مولتی رنج Multi-Range Ohmmeter برخلاف ۲ مدل قبلی، دارای تنظیم کننده رنج است که هنگام اندازه گیری مقاومت، باید ابتدا رنج و محدوده را روی دستگاه انتخاب و تعیین کرد.
اهم متر دیجیتال:
این تیپ اهم متر فانکشن و مدار داخلی مثل یک اهم متر مولتی رنج را دارد اما با سیستم پیشرفته‌تر و بروز شده، به همراه یک صفحه نمایش LCD و چندین دکمه تنظیم صفر، خوانش، HOLD و… ارائه می‌شود. اهم متر دیجیتال زمان پاسخگویی سریعی دارد و از مزایای آن نسبت به نوع آنالوگ اینست که می‌تواند محاسبات را در خود ذخیره کند یا آن را به یک کامپیوتر منتقل کند. در اهم متر دیجیتال بازه اندازه گیری بین میکرو اهم تا مگا اهم متغیر خواهد بود و عدد نشان داده شده بسیار دقیق‌تر یک مولتی دیجیتال است.
کاربردهای اهم متر
همانطور که بالاتر اشاره شد، فهمیدیم که اهم مترها یک وسیله عمومی و همگانی برای اندازه گیری نیستند؛ بلکه تنها در برخی موارد صنعتی، کارگاه و کارخانه‌ها و کاربری‌های مشخص دیده می‌شوند و نسبت به مولتی مترها کاربرد کمتری دارند.
از کاربردهای اهم متر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
-تست سریع سلامت و صحت سالم بودن چندین مقاومت در یک زمان کوتاه (کارخانه و خطوط تولید قطعه مقاومت الکترونیکی، واحد کنترل کیفیت و…)
-عیب یابی مقاومت ها در زیر بار و جریان (تست مدار، تست کیت الکترونیک قطعات و…)
-تست دیودها، ترانزیستورها، رله ها و… در زمان تغییر مقاومت در مدار
-تنظیم پتانسیومترها، تریمرها و مقاومت های متغیر
-تست مقاومت در مدار با توجه به میزان باردهی منبع تغذیه و جریان کشی مصرف کننده
-اندازه گیری فوق دقیق و آزمایشگاهی مقدار اهم با دقت بسیار بالا
تفاوت اهم متر و مولتی متر
اکنون که با اهم متر و مولتی متر آشنا شدیم، تا حدی متوجه شباهت‌ها و تفاوت‌های آن هستیم. اما در این بخش قرار است که به بررسی تفاوت‌های کلیدی آنها به طور اختصاصی بپردازیم:
قابلیت اندازه‌گیری
- اهم متر: فقط برای اندازه‌گیری مقاومت به طور اختصاصی طراحی شده است.
- مولتی متر: قادر به اندازه‌گیری چند پارامتر الکتریکی از جمله ولتاژ، جریان و مقاومت است. برخی از مولتی مترها قابلیت‌های بیشتری مانند اندازه‌گیری ظرفیت خازنی، پیوستگی جریان، تست دیود، فرکانس و… را نیز دارند.
دامنه اندازه‌گیری
- اهم متر: معمولا برای اندازه‌گیری مقاومت‌های مختلف از میکرو اهم تا مگا اهم در مدل‌های جداگانه طراحی شده‌اند.
- مولتی متر: دارای رنج‌های اندازه‌گیری گسترده‌ای برای ولتاژ، جریان و مقاومت هستند. این رنج‌ها می‌توانند بسیار وسیع‌تر از دامنه اندازه‌گیری یک مدل خاص از اهم متر باشد. چرا که دامنه اندازه گیری هر مدل اهم متر متفاوت است.
قیمت
- اهم متر: اهم مترها به دلیل سادگی طراحی، معمولا از قیمت پایین‌تری نسبت به مولتی متر برخوردار هستند. (به جز موارد دیجیتال و اهم مترهای صنعتی)
- مولتی متر: مولتی مترها به دلیل داشتن قابلیت‌های بیشتر، معمولا گران‌تر از اهم متر هستند. قیمت نهایی یک مولتی متر نیز به امکانات و دقت اندازه‌گیری آن بستگی دارد.
سهولت استفاده
- اهم متر: استفاده از اهم متر نسبتا ساده است و معمولا فقط نیاز به تنظیم یک پارامتر (رنج اندازه‌گیری) دارد و خود دستگاه هم نیاز به تنظیمات خاصی ندارد.
- مولتی متر: استفاده از مولتی متر کمی پیچیده‌تر از اهم متر است. تنظیمات بیشتری از جمله انتخاب پارامتر و رنج اندازه‌گیری و درک مفهوم هر پارامتر الکتریکی برای کار با مولتی متر ضروری است.
کاربری
- مولتی متر: از مولتی متر بیشتر در مصارف عمومی، تعمیرات شخصی و کارگاهی و… استفاده می‌گردد و به نوعی رایج ترین دستگاه سنجش پارامترهای الکترونیکی و الکتریکی است.
- اهم متر: مقاومت سنج یا اهم متر اما کاربری تخصصی دارد و برای تست و بررسی سریع و دقیق و آزمایشگاهی مقاومت ها زیر بار و بدون بار، تست مقاومت یک بخش یا کل مدار با اندازه گیری با دقت بالا و نمونه های مشابه مصرف دارد.
شکل ظاهری
- مولتی متر: به صورت آنالوگ یا دیجیتال طراحی می‌شود و دکمه ها و تنظیمات بسیار متعدد با آپشن‌های مختلف برای انواع پارامترها دارد. تقریبا تمام مولتی متر های معمولی و کلمپی شبیه به هم هستند.
- اهم متر: ساختمانی ساده داشته و نوع آنالوگ و دیجیتال، و همینطور نوع ساده و صنعتی آنها شکل و طراحی کاملا متفاوتی دارد. اهم متر ممکن است بسیار کوچک و بدون سیم و یا بزرگ و جعبه با سیم ها و پراب مختلف باشد. هر چند که تنظیمات آن چندان پیچیده نخواهد بود.
